Afgelopen april bezocht Anneke schrijft enkele Open Joodse Huizen in Deventer. Wij waren onder de indruk van wat wij zagen en hoorden. Natuurlijk, ik heb net zoals jij, de verhalen over de tweede wereldoorlog gehoord, gelezen en de films gezien. Maar niets heeft een grotere impact dan op de bank in een huiskamer van een weggevoerde familie te zitten, hun foto’s te bekijken en verhalen te horen. Verhalen vertelt door een onbekende, want niemand van deze weggevoerde familie heeft de oorlog overleefd.
Vertelt en gehoord
Het is belangrijk het verleden te herdenken, zodat het zich niet kan herhalen in de toekomst. Wanneer je het verleden vergeet, of er aan voorbij gaat, zet je de deur open voor herhaling. Vandaar mijn interesse in Open Joodse Huizen, omdat de verhalen verteld en gehoord moeten blijven worden.
Een gewoon gezin
Een van de huizen die ik bezocht was het huis van de familie Gosschalk en Jacobs. Deze mensen zijn opgepakt en weggevoerd. Alleen de baby van het gezin Jacobs heeft de oorlog overleefd. Kun jij het je voorstellen? Een vader, moeder, kinderen opgepakt en afgevoerd… en waarom? Alleen omdat zij Joods waren… Wat is dat voor belachelijke reden! Zittend hun woonkamer besef je de onzin van de oorlog pas goed. Deze mensen die hier woonden zijn vermoord om niets, een goede reden is er niet te bedenken. De vader werkte hard om zijn gezin te onderhouden en alle monden te voeden. De moeder zorgde voor de kinderen en het huishouden. Kinderen die met hun vriendjes buiten speelden, naar school gingen, een gewoon gezin.
Maud
Koude rillingen liepen over mijn rug terwijl ik luister naar Jan Kruse. Jan vertelde het verhaal van de familie Gosschalk, Jacobs en ten Kleij. Deze laatsten waren de overburen van de familie Gosschalk en Jacobs, zij lieten Maud, het enige dochtertje van het gezin Jacobs bij hun thuis onderduiken. Maud is tragisch genoeg de enige van haar gezin die de oorlog heeft overleefd. Vandaag de dag leeft Maud in Canada. Hoewel Maud afgelopen december in Nederland was om struikelstenen te leggen voor haar familieleden, heeft zij het niet aangekund een voet over de drempel te zetten bij haar ouderlijk huis.
Waardeloos en nutteloos
Er komen twee woorden in mij op terwijl ik de verhalen aanhoor, waarom en nutteloos. Wat is het nut van deze oorlog geweest? Wat was zo belangrijk dat het meer van waarde was dan het leven van een vader, moeder, opa, oma of (klein) kinderen? Wat is het nut van elke oorlog? Is het aanzien, geld of macht? Is dat echt veel meer waard dan een mensenleven? Van je fouten leer je is het gezegde. Waarom heeft de mensheid dan hiervan niks geleerd? Het is niet te geloven, niet te bevatten. Ik hoop van harte dat de geschiedenis zich niet meer zal herhalen. Verstoten, afgevoerd of vermoord te worden, alleen maar omdat je anders bent…
Jan Kruse:”Deze huizen zijn mooie ruime huizen, maar wel wat donker mede door de geschiedenis.”
Maar één
In een ander open huis wat Anneke Schrijft bezocht hing bovenstaande foto. Op deze foto staan 22 kinderen. Eén, of beter gezegd maar één van deze kinderen heeft de oorlog overleefd…
Saartje
Een meisje wat in het midden van de groep kinderen zit trekt de aandacht. Zij draagt, in tegenstelling tot de andere kinderen, lichtte kleding en een witte strik in haar haar. De naam van dit kleine meisje was Saartje, net als een persoontje die mij heel dierbaar is. Het is niet te begrijpen, met geen pen te beschrijven. 21 van deze 22 kinderen werden vermoord.
Dagboek
Er werd een fragment uit het dagboek van mevr. Schaap voorgelezen. Mevr. Schaap was een buurvrouw van een gezin dat werd weggevoerd. Zij beschreef hoe haar buren, een vader, moeder, drie kinderen en het kindermeisje werden opgehaald en afgevoerd. De straat stond vol met toeschouwers alsof zij naar een toneelstuk keken. Sommige toeschouwers hadden de grootste lol, zij hadden leedvermaak. Dat is toch vreselijk!
Huizen van verzet
In sommige steden waren niet alleen de Open Joodse huizen te bezichtigen maar ook Huizen Van Verzet. Ik hoop dat volgend jaar dit voorbeeld gevolgd gaat worden door andere steden. Dit zijn verhalen die zeer zeker ook niet vergeten mogen worden. Deze mensen van verzet riskeerden hun leven om anderen mensen, mensen die zij niet kenden, te helpen. Er komen allerlei emoties op je af wanneer je de verhalen hoort, maar gelukkig is er naast het luisteren ook ruimte om de verteller persoonlijk te spreken en je hart te luchten. Daar werd dan ook gretig gebruik van gemaakt door bezoekers.
4 en5 mei
Af en toe laait de discussie op. De discussie om 4 en 5 mei af te schaffen. De oorlog is immers al lang geleden, en bijna iedereen die deze periode meegemaakt heeft is overleden. Mijn mening is echter dat wij niet moeten stoppen met herdenken. Om de woorden van Loesje maar te gebruiken, de waarde van herdenken is dat wij blijven denken. En waarom wordt 5 mei geen nationale feestdag? Want hoe kun je stoppen met het vieren van vrijheid?!
En altijd als ik een schreeuwer zie
met een alternatief voor de democratie,
denk ik: jouw paradijs, hoeveel ruimte is daar
voor Ben Ali Libi, de goochelaar.
Fragment uit het gedicht Ben Ali Libi – Willem Wilmink
Voor meer informatie of deelname aan dit evenement, neem een kijkje op de website van Open joodse huizen.
Binnenkort volgt er een interview met Annemiek lely, Social Media redacteur Open Joodse Huizen.
‘
annekeschrijft.com 