Zes in de oorlog…

De laatste tijd heb ik mij zeer verdiept in de geschiedenis van de tweede wereldoorlog. Mijn interesse werd mede aangewakkerd door het boek De Kinderbarak. Het maakte mij benieuwd hoe die periode voor mijn familie is geweest. Ik vroeg of de oudste zus van mijn vader, tante Innie haar herinneringen op papier wou zetten. Zij was 6 toen de oorlog begon. In het verhaal van mijn tante verteld zij o.a. over Jan die voor zijn gezondheid komt logeren op de boerderij. Binnenkort kun je hier zijn herinneringen over deze periode lezen.

In 1939 ging mijn vader voor de fam. L werken en daarom gingen wij wonen op een van hun boerderijen. Wij woonden er nog niet zo lang toen in de herfst van 1939 er 5 lege kamers gevorderd werden door het Nederlandse leger om soldaten in onder te brengen. Het waren mannen tot 35 jaar die ooit verplicht in militaire dienst waren geweest. Zij moesten weer in dienst om Nederland te verdedigen en in dit geval de IJssel. Er werden stromatrassen op de grond gelegd en er kwamen banken om op te zitten. Op 10 mei 1940 kwamen de Duitsers in ons land en werden wij geëvacueerd naar het nabijgelegen Emsterbroek. De koeien die langs de IJssel graasden werden verder weg van de IJssel gebracht. Mijn vader en moeder gingen elke dag terug om de koeien te melken en het andere vee te verzorgen. Er is niet gevochten de Nederlandse soldaten gingen weg en  mijn vader heeft toen onder toezicht  de overgeblevenen spullen van de Nederlandse soldaten moeten verbranden. Op 5 of 16 Juli zijn wij teruggekeerd naar de boerderij. Nederland had zich toen overgegeven aan de Duitsers. Alles ging weer zijn ‘normale’ gang. Er kwamen levensmiddelen op de bon, textiel kreeg je op punten en persoonsbewijzen. In de zomer van 1942 kwam Jan uit Rotterdam om gezondheidsredenen bij ons logeren. Op 2 oktober 1942 tegen 12 uur ’s nachts werden wij wakker gemaakt door de buren. Er was brand, aangestoken om de Duitsers te saboteren. De boerderij waar wij woonden was niet de enige die aangestoken was die nacht er was op meerdere plekken brand gesticht die nacht. De bedoeling  van de daders was om te zorgen dat het graan van die boerderijen niet naar Duitsland zou gaan. De grote graanberg, twee gebouwen, en de boerderij waar wij woonden met twee achterhuizen zijn die nacht afgebrand. Mijn opoe die bij ons logeerde nam mij en mijn kleine zusje van ruim 1 jaar aan de hand mee, weg van de brand. Opoe had mij en mijn zusje Annie stevig vast en zei ons door te lopen en niet om te kijken. Ik en mijn zusje hoorden het knetteren maar hebben van de brand niks gezien. De volgende dag zijn wij opgevangen door de familie L. op de boerderij naast ons, waar diezelfde nacht ook een berg graan was afgebrand.

Mijn zusje en ik werden naar tante Jo en oom Derk gebracht.Ik ging al gauw met mijn neefje Harm mee naar school. Elke dag liepen wij 1 uur op klompen om op school te komen en 1 uur terug naar huis weer of geen weer. Wij kregen een tasje met brood en een fles chocolademelk mee. De school van mijn neefje Harm had al verwarming en wij mochten onze flesjes daarop zetten zodat de chocolademelk lekker warm werd.

Half april 1943 was de noodwoning klaar, gebouwd op de restanten van een schuur met materialen van het oude huis. Jan uit Rotterdam kwam ook weer bij ons logeren en hij sliep, wegens gebrek aan ruimte op de divan in de woonkamer. In de zomer werd er een nieuwe schuur voor het vee gebouwd, ook weer met stenen van de oude boerderij.

In september 1944 landen er met parachutes geallieerde soldaten bij Arnhem. De gevechten en bevrijding kwamen nu dichterbij. Zuid Nederland was al bevrijd, nu wij nog, het was een spannende tijd. De strijd om Arnhem mislukte er waren veel doden en oorlogsschade. De mensen uit Arnhem moesten allemaal vertrekken. De winter kwam met rasse schreden nader. Het voedsel werd schaarser. Wij hadden nog voldoende voedsel. Er werd stiekem graan gemalen als de Duitsers niet keken en daar bakte de bakker brood van en er werd pap van gekookt. Zelfs werden er kippen, konijnen en een varken geslacht. Suikerbieten werden geraspt en gekookt om er stroop van te maken. Ruwe aardappels werden gerasp voor aardappelmeel. Veel mensen kwamen naar het platteland om voedsel te vragen, zo ook bij ons. Mensen uit grote steden waren soms dagen onderweg met een fiets of lopend. Soms vroeg ook iemand om een slaapplaats. Zo kwam er op een dag een nette jonge man om onderdak vragen. Hij mocht in de schuur in het hooi slapen. Hij bleef enkele dagen en werd toen ziek. Klaas (zo heette hij) werd toen naar een Ziekenhuis in Deventer gebracht, hij bleek suikerziekte te hebben en met de juiste medicijnen knapte hij algauw weer op. Jan en ik waren van plan op zondagmiddag op de fiets bij hem op bezoek in het ziekenhuis in Deventer te gaan, Het was mooi weer die dag en het was een fijne fietstocht maar net voor Deventer ging het luchtalarm. Toen het veilig was zijn wij verder gefietst en bezochten Klaas in het ziekenhuis. Op de terug weg was er weer een luchtalarm, mensen op straat riepen ons om te komen schuilen in een portiek.

Net op tijd want toen vielen er bommen bij de brug waar wij over moesten. Jan en ik zijn toen via Olst naar huis gefietst. Onderweg werden wij door SSers aangehouden met het doel  hun kapotte fiets om te ruilen met Jan zijn fiets. Gelukkig vonden zij zijn fiets te oud, opgelucht fietsten wij snel naar huis. Wij waren blij en opgelucht toen wij thuis aangekomen waren. Na nieuwjaar kwam er een nichtje van mama met haar man en kind bij ons logeren vanwege het gebrek aan voedsel. Zij sliepen ook in de woonkamer op een bed op de vloer. Half april kwamen de Canadezen nader en moesten wij weer naar het Emsterbroek, nu met ons achten. Vader en moeder gingen elke dag weer terug om het vee te verzorgen. De Duitsers vertrokken met alles wat zij konden bemachtigen, paarden, wagens en fietsen. Mama was op een dag even naar buiten en kreeg opeens granaten van de Canadezen over zich heen maar gelukkig werd zij niet geraakt. Toen de Duitsers allemaal vertrokken waren, kwamen er enkele Canadezen de IJssel over om de omgeving te verkennen. Alles was rustig en Welsum was bevrijd! Na ruim een half jaar konden wij weer naar school.

Foto´s :

Google

Lijn17.nl