Kind in oorlogstijd

Elke keer wanneer je naar het journaal kijkt zie je beelden van een kind in een oorlogsgebied voorbij komen. Door de hoeveelheid nieuws waarmee wij tegenwoordig overspoeld worden gaan veel van deze beelden langs ons heen. Maar nog niet zo lang geleden groeiden er hier ook kinderen op in een tijd van oorlog. Naast het spelen met knikkers of meccano was voor hun het spelen met gevonden granaatscherven of afgeschoten kogels heel gewoon…

Oom Anno vertelt

In mei 1940 zijn we naar Welsum verhuisd en hebben bij mijn Opoe ingewoond. Na ongeveer acht maanden zijn we naar Terwolde verhuisd. Toen was de oorlog al lang begonnen, maar daar merkten wij niets van. Over de eerste oorlogsjaren weet ik natuurlijk niet zo veel meer. We gingen naar school en speelden altijd buiten in de bos.

Pas in 1944, toen ik acht jaar was, kwamen we een beetje in de oorlog terecht. Het was soms heel angstig als de Duitsers razzia hielden. Dan ging mijn vader met nog een paar andere mannen achter bij ons naar het Ieuwland. Daar verstopten zij zich.

Tegenover ons in de boerderij van buurman Lankhorst waren Duitsers ingekwartierd. Daar gingen we na schooltijd altijd even heen. Dan kregen we snoepjes en poeder om limonade te maken. Dat was heel lekker omdat we nooit snoep kregen.

Bij ons in de buurt woonde een jongen die uit het westen kwam, ik geloof uit Amsterdam. Hij was 13 of 14 jaar. Hij durfde heel veel. Zo hebben wij bij een kanon van de Duitsers die een eind verder in een weiland stond, een paar van die hele grote kanonskogels gestolen. Hij haalde er alle kruit uit en dat deden we in een krant en staken dat aan. Dat was heel mooi, het knalde niet maar heel veel rook.

Bij ons thuis had mijn vader stilletjes een varken in een hok. Deze werd ‘s morgens om vijf uur in de kelder bij ons geslacht. Dit mocht niet maar we hadden wel lekker vlees.

In maart 1945 trokken de Duitsers naar het noorden. Ook bij ons achter op het Ieuwland trokken hele colonnes Duitsers richting Oene/Epe. De Canadezen lagen toen al aan de overkant van de IJssel in Diepenveen. Zij beschoten de Duitsers op het Ieuwland. Wij zagen hoe de granaten op het bouwland insloegen. Een paar dagen later, toen de Duitsers weg waren, zijn we naar dat bouwland gegaan en hebben daar allemaal granaatscherven opgezocht. Wij hadden een hele zak vol. Wij gingen ook vaak neer het mathanze bos. Daar hebben we helmen van Duitsers en Canadezen gevonden, en ook andere dingen. ik en mijn vriendjes speelden ook oorlog met andere kinderen uit de buurt. Wij maakten katapulten  en beschoten elkaar, wij hadden helmen op.

Bij ons in de groep zat ook een neefje van de wijkzuster. Hij haalde van alles weg bij zijn tante, zoals pleisters, jodium en verband, dat hadden we nodig als we gewond waren.

Aan de loswal aan de IJssel lagen ook schepen en ander materiaal van de Duitsers. Dat wisten de Engelsen, en die beschoten die schepen met vliegtuigen. Dat gebeurde precies boven waar ik woonde. Er werd geschoten met een z.g. punt vijftig, een machinegeweer. De hulzen ervan kwamen bij ons voor het huis op de weg terecht. Als de vliegtuigen weg waren gingen we direct naar buiten en raapten we die hulzen op, ze waren soms nog warm.

Ik ging in januari schaatsen met mijn vriendjes achter de bos op de uiterwaarden. Toen ik ‘s avonds thuis kwam had ik mijn schaatsen vergeten. Ik moest van mijn Vader direct terug om ze op te halen. Toen ik ze gevonden had, het was toen al donker, hoorde ik iets raars, ik keek naar boven en daar ging iets door de lucht met heel veel vuur en lawaai. Van mijn Vader hoorde ik dat het een V1 was, die de Duitsers afschoten naar Engeland. Ik was toen heel bang en ben heel hard naar huis gefietst.

Bij ons net naast het dorp is ook een vliegtuig neergestort. We stonden buiten toen we opeens een heel hard raar geluid hoorden. We keken naar boven en daar kwam een brandend vliegtuig recht op ons af. Het vliegtuig is achter Terwolde neer gekomen. De andere dag of een paar dagen later, zijn we er naar toegegaan. We haalden stukken van de ramen eruit, en daar maakten we ringen van met een vijl.

Ik was toen nog maar negen jaar.

Ik was ook een keer op een zondagmiddag op het voetbalveld, toen er weer en brandend vliegtuig recht op ons aankwam. We moesten allemaal in een droge sloot gaan liggen. Ik heb wel gekeken en zag dat een vlieger met zijn parachute onder aan het vliegtuig hing, hij was toen al dood. De andere vliegers hebben het wel overleefd. Die vliegenier ligt in Terwolde op het kerkhof begraven.

Tegenover ons, op de boerderij van Lankhorst, woonden ook vluchtelingen uit Arnhem, een wat oudere jongen ging op de fiets naar Twello, Twello was al bevrijd maar wij nog niet, en kwam terug met vlaggetjes en speldjes van ons koningshuis. De Duitsers liepen nog op de weg. Dat vond ik toen heel stoer.

Toen, op 15 april 1945, stonden we met de hele buurt langs de weg te wachten, en ja hoor daar kwamen de Canadezen. Het was één groot feest, iedereen was helemaal dol van blijdschap. We kregen kauwgum en de mannen kregen sigaretten, dat rook heel lekker, als ik mijn ogen dicht doe kan ik die lekkere geur nog ruiken.

Foto’s: KNAW

Boschterhoek

Verzetsmuseum

Wandervogel Diary