Feminisme in Nederland

Zijn de eerste en tweede feministische golven in Nederland geslaagd?

‘’Shut up and go make me a sandwich’ is de grap die vaak wordt gemaakt op het internet. Met deze grap wordt verwezen naar het oude man vrouw rolpatroon waar bij de plek van de vrouw de keuken is. Tegenwoordig is het man vrouw rolpatroon niet meer zo vanzelfsprekend als vroeger. Dit hebben we te danken aan de eerste twee feministische golven waarbij de vrouwen voor hun zelf opkwamen. Behalve dat het man vrouw rolpatroon werd doorbroken kregen de vrouwen ook meer rechten/mogelijkheden.

Vrouwen hebben dankzij de eerste feministische golf opleidings– en beroepsmogelijkheden en kiesrecht. 

In Nederland begon de eerste feministische golf rond 1870 en eindigde weer rond 1920. In deze 50 jaar durende golf was het feminisme vooral gericht op drie grote doelen:

• het vrouwenkiesrecht
• opleidingsmogelijkheden
• beroepsmogelijkheden

Vroeger was het heel normaal dat vrouwen geen vervolgopleiding hadden, laat staan een opleiding op universitair niveau. Maar in  1871 kwam daar verandering in toen Aletta Jacobs toegelaten werd tot de universiteit van Groningen om daar colleges te volgen. Aletta had toestemming aan de toenmalige minister-president Thorbecke gevraagd of ze tot de artsenopleiding mocht worden toegelaten. Thorbecke had daar toestemming voor gegeven. Na haar opleiding opende Aletta een huisartsenpraktijk waar ze andere vrouwen aan voorbehoedsmiddelen hielp. Verder had ze ook gratis spreekuren en  gaf ze gratis hygiëne cursussen.

Door het recht op onderwijs was de situatie van de vrouw wel iets verbetert, maar zoveel beter was het niet. Vrouwen kwamen nog steeds op de tweede plek in de samenleving. Om de situatie te verbeteren wilden vrouwen ook kiesrecht. Om dit doel te behalen waren er verschillende organisatie opgericht die acties uitvoerde om het kiesrecht te behalen.:

•  Zij verstoorden vergaderingen.
• Zij stichtten brand in openbare gebouwen.
• Zij organiseerden manifestaties, waarbij ze vaak in aanraking kwamen met de politie.

Deze vaak wat gewelddadige strijdmethoden hadden uiteindelijk wel effect. In 1917 kregen vrouwen passief kiesrecht en in 1919 actief kiesrecht. Dit was natuurlijk een grote overwinning..

Naast het vrouwenkiesrecht en de opleidingsmogelijkheden werd er ook op de beroepsmogelijkheden van de vrouw gericht. Toen die tijd was het normaal voor vrouwen om niet te werken en thuis te blijven om voor de kinderen te zorgen. Het was zelf verboden voor vrouwen uit de hogere klasse om te werken terwijl de vrouwen uit de lagere klassen gedwongen waren om te werken tegen een hongerloon. Een gevolg hiervan was dat  Besty Perk, één van de eerste Nederlandse feministen, een arbeidsbureau oprichtte speciaal voor vrouwen.

Vrouwen hebben tegenwoordig dankzij de tweede feministische golf meer seksuele mogelijkheden.

In de jaren ’60 van de vorige eeuw kwam er een nieuwe feministische golf op. Bij deze feministische golf was een van de vele doelen seksuele mogelijkheden. Hiermee werd bedoelt recht op abortus, recht op zwangerschapsverlof, meer en betere voorlichting over abortus, seksuele voorlichting, alsmede het recht dat een vrouw niet meer kan worden ontslagen omdat ze zwanger is en een strafrechtelijk verbod op verkrachting binnen het huwelijk. Een organisatie die hier een grote rol bij speelde was de Dolle Mina’s. Het lukte de Dolle Mina’s om veel publieke aandacht te trekken zoals toen ze tijdens een gynaecologencongres een inval deden. Hier is dan ook de bekende foto ‘Baas in eigen buik’ genomen. De deelgroep die voor de abortus streed had succes,  in 1974 werd abortus in Nederland gelegaliseerd.  De Dolle Mina’s hebben behalve het legaliseren van abortus nog meer bereikt, zoals o.a.:

• Meer en betere seksuele voorlichting
• Betere en meer voorlichting over anticonceptie en abortusklinieken
• Verbod op verkrachting in het huwelijk

Vrouwen hebben nu meer financiële mogelijkheden

De actiegroep  Man-Vrouw-Maatschappij,(MVM) streed vooral voor gelijkwaardige opleidingsmogelijkheden en salaris. De actiegroep wilde o.a. ook :

• Gelijke promotie kansen voor mannen en vrouwen
• Stimulering van het parttime werk ipv dat vrouwen helemaal niet werkten.
• Herziening van de her- en bijscholingsmogelijkheden voor de oudere vrouw
• Meer kinderopvang mogelijkheden zodat vrouwen niet de hele dag voor de kinderen hoefde te zorgen en ook een volle dag konden werken.

De MVM probeerde deze doelen te behalen door veel te onderzoeken,en door in contact te komen met de politiek. Zo wist de organisatie Den Haag te overtuigen van de noodzaak van een emancipatiebeleid. De MVM was opgericht door Hedy d’Ancona en Joke smit, allebei twee grote namen tijdens de tweede feministisch golf.

 Er zijn nog steeds verschillen tussen mannen en vrouwen als het om werk gaat.

In 1994 is de wet ‘Gelijke behandeling’ in werking getreden. Deze wet verbiedt werkgevers vrouwen anders of slechter te behandelen dan mannen. In deze wet staat ook dat vrouwen en mannen dezelfde beloning moeten krijgen als ze hetzelfde werk doen. Op papier klinkt dit allemaal goed, maar in de praktijk gaat het vaak anders. Vrouwen die een gezin hebben en daarnaast ook nog werken, moeten thuis meestal ook nog van alles regelen. Dat komt omdat mannen meestal minder in het huishouden doen dan vrouwen. Daarom zijn het vaak de vrouwen die in deeltijd gaan werken en niet de mannen.

Behalve bovengenoemde zijn er ook nog steeds typische mannen en vrouwen beroepen. De ‘vrouwen’ beroepen zijn licht werk zoals kapper,verpleger en secretaresse.  De ‘mannen’ beroepen zijn zwaar werk zoals monteur of iets in de techniek.  Bij deze beroepen zijn er meer mannen of meer vrouwen, dus geen gelijke verdeling.

Er wordt actie ondernomen om van de vooroordelen af te komen dat sommige beroepen alleen voor vrouwen /mannen zijn. Het gaat tenslotte om de kwaliteit van het werk en niet om wie het gedaan heeft.

Ongeveer 100 jaar geleden was de rol van de vrouw in de samenleving heel anders dan vandaag de dag. Vrouwen werden meer gezien als tweederangsburger. De opleidingsmogelijkheden voor vrouwen waren slecht/of waren er niet, vrouwen hadden geen actief of passief kiesrecht en ook waren de arbeidskansen voor de vrouw slecht. Dankzij de eerste twee feministische golven is hier alles een grote verbetering in gekomen. Natuurlijk kan het in sommige opzichten nog wel wat beter. Iets doorbreken in ± 100 jaar, wat al heel lang bestaat, gaat niet zo makkelijk. Daarom lijken de eerste twee feministische golven geslaagd te zijn. Maar of het feminisme in het geheel geslaagd is, is nog maar de vraag…

Wat is jouw mening? Vind jij dat de twee feministische golven zijn geslaagd?

©,Halima 2014